Tijdens opnames in Indonesië voor een documentaire over het leven en werk van Louis Couperus (1863-1923) hebben filmmaker Jan Louter en schrijver/columnist Bas Heijne een bijzondere ontdekking gedaan: het huis waar Couperus zijn meesterwerk schreef, de antikoloniale roman De stille kracht uit 1900, bestaat nog altijd.

Het gaat om de residentswoning in Pasoeroean op Oost-Java, waar Couperus samen met zijn vrouw in 1899 een paar maanden logeerde, op uitnodiging van zijn zuster en zijn zwager Gerard Valette, een koloniaal bestuurder. De imposante ambtswoning, met een portiek van witte zuilen, is door de schrijver gebruikt als model voor het residentshuis van Otto Van Oudijck in de roman De stille kracht, waarin hij het doelwit wordt van geheimzinnige mystieke krachten. Zijn vrouw Leonie wordt er, in de beroemdste scene van de roman, in de badkamer bespuwd met bloedrood sirih-sap. Couperus heeft de roman daar ook grotendeels geschreven.

Bas Heijne: “We ontdekten het gebouw bij toeval. We zochten naar locaties om de sfeer uit Couperus’ tijd op te roepen. Een beeld van een fiere Nederlandse leeuw in de voortuin zette ons aan het denken. We hebben er toen oude foto’s bijgehaald. Dit gebouw wordt op de eerste bladzijde van de roman heel precies beschreven. De wandeling die de tragische Van Oudijck daarna maakt door het stadje maakt is helemaal na te lopen. Alles bleek te kloppen. Ook de sociëteit, in het boek Concordia geheten, staat er nog. Dat is nu een technische school.’’

De documentaire van Jan Louter waarin Bas Heijne in het voetspoor treedt van Louis Couperus wordt gemaakt ter gelegenheid van het 150ste geboortejaar van Louis Couperus. 2013 is daarom uitgeroepen tot het Couperusjaar. De documentaire wordt in september eerst regionaal uitgezonden door Omroep West en op 1 oktober door de NTR in ‘Het uur van de wolf’. Dit najaar verschijnt bij De Bezige Bij ook een boek van Bas Heijne over Couperus: De mystiek der zichtbare dingen.