De Bezige Bij

Longlist Socratesbeker 2016: vier Bezige Bij-titels

De twintig boeken die kans maken op de Socratesbeker 2016 voor het beste Nederlandstalige filosofieboek zijn bekendgemaakt. Van De Bezige Bij maken vier auteurs kans op de prijs, te weten Tinneke Beeckman, Simone van Saarloos, Hans Schnitzler en Paul Verhaeghe.

De Socratesbeker wordt ieder jaar uitgereikt aan de auteur van het meest urgente, oorspronkelijke en prikkelende Nederlandstalige filosofieboek dat in het voorafgaande jaar – in dit geval dus 2015 – verscheen. De uitreiking vindt plaats tijdens de Filosofie Nacht op 15 april in Pakhuis de Zwijger. De jury, bestaande uit Peter-Paul Verbeek (Universiteit Twente), Anna Luyten (Vlaamse publicist en journaliste), Elma Drayer (schrijver en columnist) en Florentijn van Rootselaar (Filosofie Magazine), selecteerde 20 boeken voor de longlist.

Tinneke Beeckman – Macht en onmacht
Parijs, 7 januari 2015. Twee geradicaliseerde moslims dringen het redactiegebouw van Charlie Hebdo binnen en schieten tien redactieleden neer. Frankrijk en de wereld reageren geschokt. De aanslag en de reacties daarop doen niet alleen vragen rijzen over vrijheid van meningsuiting en godsdienstkritiek, ze getuigen ook van een algemene radeloosheid over politieke ideeën die de samenleving vorm moeten geven.
In Macht en onmacht verkent Tinneke Beeckman de oorzaken van deze maatschappelijke vertwijfeling. Op erudiete wijze beschrijft ze hoe de commotie rond de aanslag in Parijs aantoont dat Verlichtingsidealen als het streven naar waarheid en gelijkheid definitief in onbruik zijn geraakt. In de plaats daarvan overheerst een ambigu postmodern denken, dat voortdurend verwarring schept en waarheidsaanspraken onmogelijk maakt. Ontsporingen als sinister fundamentalisme en hardnekkig neoliberalisme zijn daarvan het gevolg. Aan de hand van historische en actuele denkers legt Beeckman de gevoeligheden van de hedendaagse democratie bloot en toont ze waar er mogelijkheden zijn van herstel. Een openbarend en noodzakelijk boek.

Simone van Saarloos – Het monogame drama
Het stijgend aantal singles wordt vaak geduid als een symptoom van individualisering en epidemische bindingsangst. Mensen zouden geliefden ‘shoppen’, aan keuzestress lijden, overgave missen en geen toewijding tonen. In plaats van de exclusieve relatie als de ultieme verbinding te zien, vraagt Simone van Saarloos zich af hoe we op individuele wijze relationeel kunnen leven. In Het monogame drama stelt zij dat singles de wereld verbeteren: ze spreiden hun sociale risico, gaan gevarieerde verbintenissen aan en oefenen zich in diversiteit. Want vrijheid vieren doe je in verbinding.
Single-zijn is geen tussenfase of momentele status, het is een levenskunst.

Hans Schnitzler – Het digitale proletariaat
De digitale revolutie brengt een eigentijds proletariaat voort. Fabrieksarbeiders zijn vervangen door informatieverwerkers, grootindustriëlen door grootdatabezitters, machines door megaservers. De industrialisering van de arbeid heeft plaatsgemaakt voor de industrialisering van de geest, lichamelijke uitputting voor geestelijke uitputting, en milieuvervuiling wordt verdrongen door mentale vervuiling.
In Het digitale proletariaat wordt de ontstaansgeschiedenis van een eigentijdse klasse geschetst. De digitale proletariër is een mens van wie het hele bewustzijn – zijn aandacht, emoties en vriendschappen, zijn ideeën en fantasieën – tot koopwaar is gereduceerd. Schnitzler maakt inzichtelijk dat de mens zowel zijn handelingsbekwaamheid als zijn levenskennis dreigt te verliezen. Totale proletarisering is het resultaat. De bijtende kritiek van de auteur op de digitale cultuur noopt tot bezinning.

Paul Verhaeghe – Autoriteit
Met autoriteit loopt er vandaag de dag heel wat verkeerd. Politiek en religie zijn hun geloofwaardigheid kwijt en ouders hebben geen controle over het gedrag van hun kinderen. In dit boek bevraagt Paul Verhaeghe de manier waarop autoriteit functioneert, waarom er tegenwoordig zo weinig waarde aan autoriteit wordt gehecht en wat daarvoor een alternatief kan zijn. Herstelpogingen van de vroegere autoriteit zijn tot mislukken gedoemd en verworden algauw tot vormen van pure machtsuitoefening. Als maatschappij staan we op een wissel: richting macht of richting nieuwe autoriteit.
Verhaeghe zoekt en vindt een nieuwe invulling van autoriteit: in de groep, die een individu of instelling autoriteit verleent – van ouderverenigingen, burgergroepen tot aandeelhoudersvergaderingen. Deze verschuiving is volop bezig in opvoeding en onderwijs, politiek en economie en leidt tot mooie resultaten.

Meer informatie over de Socratesbeker vindt u op de website van de maand van de filosofie. De shortlist wordt eind februari bekendgemaakt.

 

Mobiele versie afsluiten