De Libris Literatuur Prijs is de prijs voor de beste oorspronkelijk Nederlandstalige literaire roman van het afgelopen kalenderjaar. Het totale prijzengeld bedraagt € 65.000,-. Verhalenbundels dingen vanaf dit jaar niet meer mee.
Open brief van Sanneke van Hassel, geplaatst in de Volkskrant van 16 juni 2010:
Het is op zijn minst vreemd te noemen dat op het moment dat vlak na elkaar twee verhalenbundels de Libris Literatuur prijs winnen het bestuur van de prijs het besluit neemt vanaf volgend jaar alleen nog romans in aanmerking te laten komen voor nominatie. In 2008 won D. Hooijer de prijs met Sleur is een roofdier, dit jaar Bernard Dewulf met Kleine dagen. Zij passeerden kanshebbers als Tom Lanoye en Jeroen Brouwers. Ook andere binnenlandse bundels doen het goed dit jaar: Cees Nooteboom won de Gouden Uil voor zijn bundel ’s Nachts komen de vossen en korte-verhalenkoningin Mensje van Keulen eindigde op de shortlist van de Libris.
Uitstekend, zou je zeggen, zo krijgt het eigenzinnige, het minder bekende, het samengebalde een nieuwe kans zijn weg te vinden naar het grote publiek. Zo wordt er aandacht gevestigd op het genre van het korte verhaal, een genre dat sinds 2005 een gestage opmars kent. In dat jaar publiceerde Joost Zwagerman De Nederlandse en Vlaamse literatuur vanaf 1880 in 250 korte verhalen. Deze omvangrijke en veelgeprezen bloemlezing toonde de veelzijdigheid en het hoge niveau van het Nederlandstalige korte verhaal.
Sinds de komst van de dikke Zwagerman lijkt het beter te gaan met de belangstelling voor het genre. De laatste jaren debuteren er weer meer schrijvers met korte verhalen en wordt er regelmatig over geschreven in de boekenbijlagen van de kranten. Tel hierbij op initiatieven als het nieuwe tijdschrift KortVerhaal, de korteverhalenprijs die schrijver René Appel en uitgever Lidewijde Paris aan het opzetten zijn, de website www.shortstory.nu maar ook bijvoorbeeld de schare bewonderaars die de ‘zeer korte verhalen’ van A.L. Snijders hebben en je kunt concluderen dat het er wel eens slechter heeft voorgestaan met het genre. Salonfähig is het ook, veellezer en voorzitter van de Sociaal Economische Raad Alexander Rinnooy Kan beleed 21 mei in Trouw zijn liefde voor het korte verhaal en prees de nieuwe Amy Bloom aan.
Nadat de poëzie zich de afgelopen jaren meer manifesteerde via festivals en initiatieven als de Gedichtendag is nu het kort verhaal aan de beurt. En daarna misschien het essay of het Nederlandstalige toneel. In een tijd waarin de consument graag kiest tussen dertig soorten yoghurt, of chiquer olijfolie, kan hij nu welgemoed verschillende genres gaan ontdekken.
Het mooie aan een literaire prijs is dat een jury een jaar lang de tijd kan nemen het aanbod te lezen en met elkaar te bespreken. Nieuwsgierig. Met open vizier. Een goede jury kijkt verder dan haar neus lang is en de stapels bij de kassa van boekhandelsketens hoog zijn. Wie enige kennis heeft van literatuur weet dat er ook nog een andere stapel bestaat: van de vele prachtige boeken die niet zijn opgemerkt, vaak om onverklaarbare reden, of waar geen plekje voor naast de kassa was gekocht.
De vraag is: waarom heeft het Libris-bestuur het korte verhaal geschrapt? Ligt het aan het ontbreken van grote namen? Als je naar de shortlists van de afgelopen drie jaar kijkt valt op dat naast een enkele Enquist of Grunberg er veel minder bekende schrijvers op staan. Veel kaskrakers lijken er niet bij te zitten. De Librisprijs blijft uiteindelijk een prijs die in het leven is geroepen door boekhandels. Zou het zo zijn dat kwantiteit toch net iets zwaarder telt dan kwaliteit?
Het bestuur geeft als argument dat het ‘maximale duidelijkheid’ wil verschaffen. Een lezer mocht eens in verwarring raken welk genre hij nu eigenlijk aan het lezen is en daar dan met een andere lezer over gaan discussiëren, zoiets is inderdaad afschuwelijk. Volgend argument was dat ze in Engeland voor de Bookerprize alleen romans selecteren. Natuurlijk, als ze het in Engeland doen moeten wij dat ook doen. Hier is geen speld tussen te krijgen.
Verder merkte het Librisbestuur op dat de prijs toch al meestal naar een roman ging. Tsja, een snelle blik op de fondslijsten van uitgeverijen leert: er verschijnen ook veel meer romans dan verhalen.
Zou er zich een literatuuropvatting schuil houden onder het besluit van het bestuur? Zou het zo zijn dat ondanks aanprijzingen van schrijvers als Haruki Murakami en Annie Proulx, ondanks het oeuvre van iemand als Alice Munro verhalenbundels nog altijd gezien worden als een poging, een vingeroefening? Zou het zo zijn dat het bestuur vindt dat de roman het echte werk is? Een hardnekkige Nederlandse overtuiging, die Zwagerman in de inleiding van zijn bloemlezing terecht aan de kaak stelt.
Hoe vaak wordt van een goed kort verhaal niet gezegd dat het leest als een roman maar dan in een paar pagina’s? Steun dit genre, geacht bestuur, herzie uw beslissing, geef de lezer de kans dit genre te ontdekken, een genre waarvan hij op school vaak niet eens van het bestaan op de hoogte werd gesteld, een genre met eigen coryfeeën en eigen kenmerken. Een genre dat de lezer kans biedt in de trein tussen Leiden en Amsterdam een complete roman uit te lezen.
Steun dit initiatief van Sanneke van Hassel en schrijf hier je steunbetuiging.
In augustus 2010 verschijnt Sanneke Hassels eerste roman, Nest.
