Wetenschappers UAntwerpen brengen schrijfproces Roosevelt erg gedetailleerd in kaart: “Nooit hadden we zo veel info over het ontstaan van een roman”
276 uur, 5 minuten en 24 seconden: zo lang schreef Gie Bogaert aan zijn nieuwste roman Roosevelt. Hij had er 145 schrijfsessies voor nodig, en schreef ongeveer 50 000 woorden. Meer dan 20 000 daarvan werden uiteindelijk geschrapt. Dat weten we omdat een computerprogramma al die tijd ‘over zijn schouder mee keek’. Het resultaat: uiterst gedetailleerde gegevens over elke toetsaanslag en muisklik, aangeleverd door wetenschappers van de Universiteit Antwerpen. Zij zorgen voor een wereldprimeur in de literaire wereld.
Sinds vorige week ligt Roosevelt in de boekhandel. De roman brengt het verhaal van een bekend Antwerps stadsplein, de Rooseveltplaats, vanuit het perspectief van twaalf verschillende vertellers, onder wie het plein zelf. Auteur Gie Bogaert, onder meer bekend van Noora’s dwaling, brengt hun levens op een broeierige zomerdag tot een apotheose.
Zonder meer een bijzonder boek, en dat geldt ook voor de ontstaansgeschiedenis. Van de eerste letter tot het laatste punt werd het schrijfproces immers uiterst nauwkeurig geregistreerd door het softwareprogramma Inputlog. Schrijfonderzoekers van de Universiteit Antwerpen gebruiken dat in eigen huis ontwikkelde programma doorgaans om zakelijke schrijvers te observeren. Maar voor de eerste keer lieten Luuk van Waes, Mariëlle Leijten en Eric Van Horenbeeck het nu los op een fictieschrijver.
Schat aan informatie
“De studie van de tekstgenese, de ontstaansgeschiedenis van een tekst, is eeuwenoud”, vertelt prof. Van Waes. “Voor oudere teksten moeten wetenschappers aan de slag met manuscripten, en analyseren ze doorstrepingen, toevoegingen en dergelijke. Met Inputlog laten we de moderne technologie los op het schrijfproces: het programma registreert haarfijn wat en wanneer een auteur schrijft, wanneer er een woord geschrapt wordt, wanneer een auteur welke online bron raadpleegt, en hoeveel tijd dat allemaal in beslag neemt.”
Die toetsregistratie levert een enorme schat aan informatie op: maar liefst 170 variabelen worden in kaart gebracht. De komende maanden gaan de taalonderzoekers samen met hun literatuurcollega Dirk Van Hulle, uitgebreid aan de slag met die gegevens, maar uit een eerste analyse komen alvast volgende resultaten naar voren:
- 145 schrijfsessies
- 276 uur, 5 minuten, 24 seconden
- 56,1% van de totale tijd is schrijftijd
- 34 105 woorden in de eindversie
- 54 475 woorden geschreven
- 2,9 woorden gemiddeld per minuut
- Meer dan 800 bronnen geraadpleegd in de eerste 100 sessies
Geen beïnvloeding
”Op die manier krijgen we een bijzonder mooi zicht op de ontstaansgeschiedenis van het boek Roosevelt”, aldus Van Waes. “Sommigen vreesden dat er met de intrede van de computer een einde zou komen aan het onderzoek naar de tekstgenese. Maar niets is minder waar: nog nooit verzamelden we zoveel informatie over de totstandkoming van een literaire tekst. Wereldwijd is het ook de eerste keer dat het schrijfproces van een heel boek zo nauwkeurig in kaart gebracht wordt.”
Voor de auteur zelf veranderde er weinig. “Ik zette mijn pc op en wist dat alles geregistreerd werd”, blikt Gie Bogaert terug. “Helemaal in het begin dacht ik daar wel eens aan, maar dat gevoel verdween snel. Het softwareprogramma hinderde mij in geen enkel opzicht. Tijdens het schrijven moest ik op geen enkel moment terugkoppelen, van beïnvloeding was geen sprake. Ik ben blij dat ik mijn medewerking kon verlenen aan deze nieuwe vorm van teksteditie. En ik kijk uit naar de volledige analyse van mijn schrijfgedrag.”
Kijk voor meer informatie op uantwerpen.be of luister vrijdag 5 april naar De Wereld Vandaag, op de Vlaamse radio1.